ایران وچین در نقطه تاریخی 

به گزارش بولتن نیوز به نقل از خراسان،ناصری- روز یک شنبه خبرهای مهمی از جلسه هیئت دولت منتشر شد که بازتاب زیادی داشت. در آن جلسه رئیس‌جمهور با اشاره به روابط تاریخی دو ‌کشور ایران و چین، از بررسی و تایید پیش نویس برنامه 25 ساله همکاری های جامع ایران و چین خبر داد. این خبر روز گذشته در حالی مورد توجه قرار گفت که روحانی به وزارت خارجه هم ماموریت داد طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای دو طرف برساند. هر چند جزئیاتی از توافق جامع ایران و چین منتشر نشده اما سعی کرده ایم براساس آن چه پیش از این و در سال های قبل درباره این برنامه گفته شده مفادی از آن را که مورد توجه بوده در اختیارتان بگذاریم.

 

در سفر «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین در سال94 به کشورمان، سند جامع و اجرایی همکاری های 25 ساله میان ایران و چین تدوین شد و قرار بود در بسیاری از زمینه ها از جمله صنعت، معدن، حمل و نقل، راه‌آهن، بنادر، فناوری ‌های نو، فرهنگی و دانشگاهی، گردشگری، مسائل زیست محیطی و انرژی و ... تهران و پکن همکاری کنند  و 17 سند همکاری را نیز در زمینه‌های مختلف به امضا رساندند اما دیگر صحبتی از این توافق به میان نیامد تا سال 97 که  مذاکرات مقدماتی این برنامه در هیئتی بلندپایه از ایران با حضور رئیس وقت مجلس، وزیر خارجه، وزیر نفت و رئیس‌کل بانک مرکزی در چین انجام شد. در ادامه، مهرماه سال گذشته ظریف در پاسخ به پرسشی درباره جزئیات این توافق می گوید: «صرفا پیشنهادی از سوی ایران برای روابط 25ساله مطرح شده است و تازه باید بنشینیم و شروع به نوشتن توافق کنیم...» اما سفیر چین در تهران هم سال گذشته درباره این توافق 25ساله گفته بود: «روحانی و شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین طی دیداری که در بیشکک داشتند، به توافقات مشترک زیادی دست پیدا کردند.»

همان طور که پیش از این نوشتیم، جزئیات زیادی از پیش نویس این توافق منتشر نشده اما می توان با نگاهی به بیانیه مشارکت جامع راهبردی ایران و چین که در سفر سال 94 شی جین پینگ رئیس جمهور چین به ایران  صادر شد و همچنین سخنان روحانی در هیئت دولت که  چند روز پیش به ظریف ماموریت داد تاطی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند به کلیاتی از آن دست یافت . رئیس جمهور در این سخنان تاکید کرد : «این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای ازجمله طرح بزرگ کمربند-راه است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی ازجمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.به گفته روحانی همچنین همکاری دو طرف در حوزه انرژی،  انرژی های تجدید پذیر وسرمایه‌گذاری مشترک در توسعه مناطق آزاد از جمله زمینه های این همکاری خواهد بود.» البته پیش از این هم در سال 98 درست چندماه بعد از سفر رئیس مجلس وقت و وزیر خارجه در سال 97 به چین، سایت «پترولیوم اکونومیست» مدعی شد محور اصلی توافق ایران و چین سرمایه‌گذاری ۲۸۰میلیارد دلاری چینی‌ها در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی ایران و 120 میلیارد دلاری در حوزه توسعه زیر ساخت‌های تولید و حمل‌ونقل در ایران بوده است. این سایت همچنین می نویسد بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری چینی‌ها طی 5 سال نخست اجرای قرارداد ۲۵ساله با آن ها تزریق و بقیه آن به‌صورت مرحله‌ای و براساس توافق دو طرف از سوی پکن در ایران انجام می‌شود.

تسنیم هم شهریور سال گذشته در گزارشی درباره این توافق 25 ساله از قول جهانگیری نوشت: طبق این قرارداد، یک پروژه برای برقی کردن راه آهن 900 کیلومتری تهران به مشهد اجرایی می شود و  طرح هایی برای ساخت قطار فوق سریع تهران _قم_اصفهان و توسعه این شبکه پیشرفته به شمال غرب از طریق تبریز هم وجود دارد . تبریز محل چندین سایت نفت و گاز و پتروشیمی در ایران است و خط لوله گاز تبریز_آنکارا از این شهر آغاز می شود. تبریز نقطه محوری جاده ابریشم جدید با طول 2300 کیلومتر است که شهر ارومچی چین را به تهران متصل می‌کند و در این بین از قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان می‌گذرد و بعد از طریق ترکیه به اروپا می رسد.

جاده ابریشم یا راه  ابریشم، جاده‌ای است که همه ما اسمش را بارها در طول زندگی خود شنیده‌ایم و شاید از آن عبور هم کرده باشیم. این راه از همان دوران قدیم به عنوان پلی ارتباطی بین چین و کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی سهم مهمی را در تجارت و مبادلات فرهنگی این کشور با مناطق فوق ایفا کرده است. اما در سال 2013  پروژه یک کمربند و یک جاده توسط دولت چین ارائه شد که احیای همان جاده ابریشم است. طرحی به ‌منظور سرمایه‌گذاری در زیربناهای اقتصادی 65 کشور جهان و توسعه دو مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» که از سه مسیر شمالی، مرکزی و جنوبی تشکیل شده است.ایران با داشتن منابع عظیم نفت و گاز و قرار گرفتن در این مسیر،موقعیت جغرافیایی خوبی را برای مشارکت و بهره گرفتن از مزایای پروژه راه ابریشم چین دارد. موقعیت ژئواستراتژیک ایران که در مرز دریای خزر و خلیج فارس قرار گرفته، برای چین مهم است و این کشور خواهان مشارکت جدی ایران در این پروژه است.

با نگاهی به میزان مبادلات ایران و چین در سال 98 به خوبی می توان دریافت که چین مهم ترین شریک اقتصادی کشورمان در جهان است. به گفته رئیس کل گمرک ایران، در سال 98   با وجود تحریم های ظالمانه به128 کشور جهان صادرات و از 112 کشور واردات داشتیم که در میان آن ها بیشترین صادرات را به چین و بیشترین واردات را هم از چین داشته ایم. چین با حدود 9 میلیارد و 50 میلیون دلار بزرگ ترین مقصد کالاهای ایرانی بوده و با بیش از 11 میلیارد و 200 میلیون دلار هم شریک اول ایران درحوزه واردات بوده است.

چین به‌عنوان نخستین شریک تجاری ایران، رهبری منطقه را در نقشه جدید تجاری‌– اقتصادی‌اش، در دستور کار خود قرار داده است به‌طوری که این کشور در توسعه روابط خود با ایران سه هدف « تامین امنیت عرضه انرژی و مواد اولیه»، «رقابت اقتصادی - سیاسی با روسیه» و «کاهش کسری تراز تجاری دوجانبه» را دنبال می‌کند. در عین حال   لازم است ایران هم  ملاحظاتی را در نظر بگیرد که می توان به ایجاد بالانس در روابط قدرت های منطقه به خصوص با روسیه اشاره کرد، همچنین ایران باید در این مبادلات به سراغ ایجاد زیر ساخت هایی برود که تولید محصولات مورد نیاز مصرف کنندگان چینی را برای صادرات آسان کند و بهتر است در سرمایه گذاری چین، انتقال تکنولوژی به کشور هم مد نظر قرار گیرد.همچنین باید نوع سرمایه گذاری های صورت گرفته چین در ایران به صورت بلند مدت و بر تعیین استراتژی های سیاسی و امنیتی پکن درباره ایران موثر باشد.